bankrekening

Te duur. Te weinig service. Te overbodig. De redenen om van bank te switchen zijn uiteenlopend. En toch zijn veel mensen doorgaans wat huiverig om zich aan een eventuele overstap te waken. Meestal wordt gedacht dat hier allerlei omvangrijke procedures mee gemoeid gaan. In werkelijkheid valt het echter best mee en is het relatief simpel om van bankrekening te wisselen. De zogenoemde Overstapservice heeft daar een fikse bijdrage aan geleverd.

De Overstapservice werd in het verleden geïntroduceerd als een initiatief van de meeste Nederlandse banken. Daarmee is het voor klanten eenvoudiger geworden om van bank naar bank te hoppen.

Ter illustratie: wie van Rabobank naar ABN AMRO wil verhuizen, vraagt de Overstapservice aan bij de nieuwe bank. Die zorgt dan voor bijvoorbeeld het doorstorten van bijschrijvingen en het verplaatsen van automatische incasso’s. Erg handig voor de consument – en bovendien schaadt het ook de banken zelf niet.

ABN AMRO kan – om bij dit voorbeeld te blijven – klanten verliezen aan de Rabobank, maar krijgt daar dan waarschijnlijk consumenten van de Triodios Bank – om maar wat te noemen – voor terug.

Het houdt hen in ieder geval scherp en gemotiveerd om klanten de best mogelijke service te bieden.

Dit regelt je bank

Klanten die gebruikmaken van de Overstapservice worden voor een periode van dertien maanden door hun bank geholpen bij een aantal elementaire zaken rondom de overstap. De bank regelt bijvoorbeeld dat bijschrijvingen automatisch worden doorgestort naar je nieuwe rekening. Ook automatische incasso’s worden overgeheveld naar de rekening waar je vanaf dat moment gebruik van wenst te maken. En heb je een koophuis – en dus een hypotheek? Dan zorgt de Overstapservice ervoor dat alle aflossingen en rentes voortaan van je nieuwe rekening worden afgeschreven.

De termijn van dertien maanden is overigens niet toevallig gekozen. De Overstapservice gaat er dan namelijk vanuit dat alle jaarlijkse bij- en afschrijvingen op z’n minst één keer voorbij zijn gekomen – wat in principe natuurlijk ook zo is. Je krijgt na twaalf maanden een herinnering dat de Overstapservice binnenkort komt te vervallen.

Dit moet je zelf regelen

Hoewel de Overstapservice natuurlijk erg handig is, moet je zelf ook het een en ander in orde maken. Het is bijvoorbeeld jouw taak om een nieuwe rekening aan te vragen, inclusief creditcards en andere bijbehorende zaken. Je kunt je huidige IBAN nummer niet behouden.

De service geeft ook geen rekeningnummers door aan werkgevers, verzekeraars, sportclubs en andere afschrijvende instanties: dat moet je allemaal zelf doen. Vergeet daarbij ook internationale bedrijven als Apple Music en Spotify niet!

Andere facetten van de overstap die je zelf moet zien te fixen, zijn het correct doorgeven van incassomaatregelen en het eventuele stopzetten van overboekingen.

Het loont daarnaast altijd om afschriften te downloaden, zodat je ze, zelfs wanneer je geen toegang meer hebt tot je oude bankrekening, goed kunt checken. De Overstapservice kan dan erg handig zijn, ze is zeker niet vlekkeloos – en bovendien blijf jij gewoon eindverantwoordelijke voor je financiële zaken. Een grondige controle is dus nooit weg.

Je kent ze wel. Van die machines die – in een doorsnee bankgebouw – meestal náást de pinautomaten staan en waarmee je geen geld kunt opnemen, maar juist op je rekening kunt zetten. Handig als je liever niet teveel losgeld in huis hebt en rondslingerende bankbiljetten graag transformeert tot méér saldo op je rekening. Maar pas op: het is niet gratis. En je mag maar tot €10.000 per keer storten. Anders komt de Belastingdienst om de hoek kijken.

En daar zit een reden achter: witwassen. Banken achten een bedrag tot €10.000 eerlijk verkregen. Wellicht is het een jarenlange opstapeling van wisselgeld, om maar wat te noemen. Maar heb je méér dan €10.000 in huis? Dan wordt het aangemerkt als verdacht. Of als zwart verkregen. Dat wil de Belastingdienst natuurlijk niet hebben.

Overigens lag dit bedrag voorheen hoger: €15.000. Het kabinet heeft de grens een aantal jaar terug naar beneden toe bijgesteld.

Spreiden

‘Maar wacht. Als ik €20.000 aan zwart verdiende biljetten thuis heb liggen, breng ik dit toch gewoon in termijnen van – laten we zeggen – telkens €2.000 naar de bank?’ Dat zou in theorie kunnen, maar de bank en de Belastingdienst zijn natuurlijk niet op hun achterhoofd gevallen. 

Daarom doet de bank steekproeven. Hoewel ze geen meldingsplicht kennen, kunnen ze dergelijke transacties wel aanmerken als opvallend. Lang verhaal kort: je bent dan waarschijnlijk alsnog de Sjaak.

Naar een winkel

‘Goed – dan breng ik mijn zuurverdiende zwartgeld wel naar een winkel en koop ik iets van grote waarde.’ Nou – dat feest gaat ook niet door. Een winkelier mag namelijk officieel niet meer dan €3.000 aannemen. Dat geldt overigens alleen voor professionele winkeliers, dus een handelaar op Marktplaats kan gewoon zijn of haar auto van de hand doen.

Oplossing

Alle gekheid daargelaten: de kans bestaat natuurlijk dat je, om welke reden dan ook, een bedrag van meer dan €10.000 moet storten. De kans bestaat óók dat je iets wat duurder dan €10.000 is wilt kopen. In dat geval maakt de bank een melding bij de FIOD, welteverstaan: de Fiscale Inlichten en OpsporingsDienst.

Let wel: de FIOD heeft niet zoiets als een loket waar je even kunt aankloppen. Daarom is het de taak van – in het geval van een storting – de bank om deze melding te doen. Naast banken zijn onder meer verzekeraars, notarissen en accountants in staat om zo’n melding te maken.

Geen probleem

Heb je het geld eerlijk verkregen, dan is een storing groter dan €10.000 geen probleem. De FIOD of belastingdienst neemt mogelijk contact met je op om de afkomst van het geld vast te stellen. Als jij kan verantwoorden hoe het geld verkregen is – en dat er netjes belasting over betaald is als dat had moeten gebeuren – heb je niets te vrezen. 

Wat er met een bankrekening gebeurt na het overlijden van een rekeninghouder? Dat is in principe aan de erfgenaam of erfgenamen. De rekening kan worden geblokkeerd, maar ook worden gewijzigd. Je kunt hem bijvoorbeeld op een andere naam laten zetten. Punt is alleen dat erfgenamen niet altijd de aangewezen personen zijn om dit te bepalen. Dat hangt af van een aantal documenten die ze moeten kunnen overhandigen. We gaan er hieronder verder op in.

In het onverhoopte geval van het overlijden van een rekeninghouder heeft de bank grofweg twee opties. Ze kunnen de rekening blokkeren én ze kunnen de rekening, op verzoek van de nabestaanden, overzetten op een andere naam.

Als nabestaande is het daarom allereerst zaak om contact op te nemen met de bank in kwestie. Je geeft dan een overlijdensbericht door, zodat de bank alle relevante bankzaken binnen 24 uur kan cancelen óf de boel kan overzetten.

In zo’n geval worden bijvoorbeeld betaalmiddelen als de bankpas en de creditcard van de overledene geblokkeerd. Daarmee wordt vanzelfsprekend voorkomen dat iemand anders geld opneemt van de bankrekening in kwestie.

Daarnaast komen ook machtigingen die bij leven door de overledene zijn afgegeven te vervallen. Ook de toegang tot mobiel bankieren en internetbankieren wordt afgesneden.

Automatische incasso’s

Wat er met automatische incasso’s gebeurt, hangt dan weer af van de bank in kwestie. Ze kunnen deze stopzetten, maar ook – voor een bepaalde óf onbepaalde tijd – laten doorlopen.

Ter illustratie: Rabobank laat automatische incasso’s drie maanden lang doorlopen. Dat houdt dus concreet in dat zaken als huur en telefoonabonnementen nog even door worden betaald. Daarvoor moet er natuurlijk wel voldoende geld op de betreffende rekening staan.

Banken als ASN Bank en de RegioBank vragen hiervoor eerst een schriftelijke bevestiging van de erfgenamen. Deze kunnen derhalve beslissen wat er met de automatische incasso’s moet gebeuren – stopzetten of doorlopen.

Tridios Bank daarentegen laat incasso’s voor onbepaalde tijd doorlopen. Deze moeten dus handmatig worden stopgezet.

Documenten

Omdat de bank natuurlijk niet zomaar iedereen toegang kan en wil verlenen, is de kans groot dat nabestaanden de nodige documenten moeten overhandigen. Het meest voor de hand liggend is een verklaring van het CTR, het Centraal Testamentenregister. Andere voorbeelden zijn je identiteitsbewijs en een akte van overlijden. Laatstgenoemde wordt doorgaans afgegeven door de uitvaartverzorger.

Daarnaast kan er sprake zijn van een vrijwaringsformulier. Daarin staat dat je de bank vrijwaart van claims die eventuele andere erfgenamen kunnen indienen.

Verklaring van erfrecht

En dan is er nog de zogenoemde verklaring van erfrecht. Dat is een document welke aanduidt dat je ook daadwerkelijk erfgenaam bent. Een prijzig document, waardoor het prettig is te weten wanneer je dit precies nodig hebt.

Volgens de Consumentenbond hangt dat af van de bank in kwestie. Ter illustratie: bij ASN Bank, ING, Knab en Rabobank is geen verklaring van erfrecht nodig. 

Dat is in zekere zin ook bij ABN AMRO, RegioBank, SNS Bank en Triodos Bank zo, maar dan moet het overgebleven bedrag op de rekening zich onder een bepaald bedrag bevinden. Deze bedragen liggen respectievelijk op €15.000, €10.000, €10.000 en €5.000.

De bank Bunq is een uitzondering op de regel. Hier wordt altijd om een verklaring van erfrecht gevraagd.

Het is iets waar je liever niet over nadenkt: het overlijden van naasten. We hopen – vanzelfsprekend – dat dit leed je bespaard blijft, maar je kunt maar beter voorbereid zijn op zo’n onverhoopte situatie. Want wat gebeurt er bijvoorbeeld met een gezamenlijke rekening wanneer een van de twee eigenaren komt te overlijden? Het korte antwoord is dat je deze op één naam kunt zetten, maar dat je mogelijk een verklaring van erfrecht nodig hebt. Het lange antwoord lees je hieronder.

Na het overlijden van een dierbare moeten nabestaanden ter zijner tijd beslissen over wat er met de bankrekeningen moet gebeuren. De Consumentenbond deed daarom een rondvraag langs banken – met de vraag wat er doorgaans gebeurt met overgebleven (gezamenlijke) bankrekeningen.

Op één naam zetten

Wanneer één van de twee eigenaren van een gezamenlijke rekening overlijdt, blijft de overgebleven eigenaar in eerste instantie een mederekeninghouder. Dat houdt in dat de en/of-rekening in kwestie op één naam moet worden gezet. 

Volgens de Consumentenbond is dat bij de meeste grote banken mogelijk. Ze bieden doorgaans een zogenoemde overstapservice of een nabestaandenservice en helpen klanten tijdens het afwikkelen van de zaak. Omdat iedere klant een andere situatie heeft, bestaat er geen eenduidige manier van handelen. Je kunt er desondanks vanuit gaan dat het op één naam zetten op een eenvoudige, empathische manier gebeurt.

Er zijn echter uitzonderingen. Zo is het bij de banken Bunq en Knab niet mogelijk om de gezamenlijke rekening op één naam te zetten, zelfs niet na een sterfgeval. Je moet in dat geval een nieuwe rekening openen, het geld handmatig naar deze rekening overhevelen en de oude en/of-rekening sluiten. Daarna is het zaak om de verschillende, nog lopende incasso’s om te zetten naar de nieuwe rekening. Dit komt doordat Bunq en Knab geen opstapservice of iets dergelijks aanbieden.

De situatie verandert wanneer erfgenamen bezwaar maken tegen de toegang van de overgebleven mederekeninghouder. In een uiterste geval kan een bank de rekening dan blokkeren.

Verklaring van erfrecht

Een tweede voorbeeld van een veranderende situatie vindt plaats wanneer de overledene over een testament beschikte. Hierbij geldt dat er dan mogelijk een zogenoemde verklaring van erfrecht nodig is om aan de bankrekeningen te kunnen komen.

Zo’n verklaring van erfrecht kost geld – en dus is het wel zo prettig om te weten wanneer dit precies een vereiste is. De Consumentenbond stelt dat dit afhangt van de bank in kwestie.

De ASN Bank, ING, Knab en Rabobank vereisen allen géén verklaring van erfrecht.

De ABN AMRO, RegioBank, SNS Bank en Triodos Bank vereisen in principe ook geen verklaring van erfrecht, maar dan moet het overgebleven saldo op de en/of-rekening zich onder een betaald bedrag bevinden. Het gaat hier om respectievelijk €15.000, €10.000, €10.000 en €5.000.

Bunq is opnieuw een uitzondering: hier is altijd een verklaring van erfrecht nodig, ongeacht het saldo.

Het korte antwoord op deze vraag? Nee – het is niet mogelijk om je bankrekening te behouden wanneer je van bank switcht. Het lange antwoord? Dat vind je hieronder. Tip van de sluier: de kans is aanwezig dat dit in de toekomst wél mogelijk is.

Dat een bank iets anders is dan het abonnement voor je mobiele telefoon hoeven we je waarschijnlijk niet uit te leggen. Nummerbehoud is dan ook uitsluitend mogelijk bij laatstgenoemde. Er is geen bank in Europa die de mogelijkheid biedt om je bankrekeningnummer mee te nemen.

Dat komt door de samenstelling van het nummer in kwestie. Hoewel het een simpel gegenereerd nummer lijkt, is deze in werkelijkheid opgebouwd aan persoonsgebonden gegevens. Je naam en identiteit liggen bijvoorbeeld in het nummer besloten.

Klanten die, om welke reden dan ook, van bank willen wisselen, hebben daarom altijd een nieuw nummer nodig. Voor de bank zelf is dat geen slechte zaak: het bemoeilijkt tenslotte de stap om naar de concurrent over te stappen. Misschien is dat ook wel een reden waarom het nummer zo persoonsgebonden is.

Toekomst

Maar het kan zijn dat hier in de toekomst verandering in komt. Bepaalde politieke partijen zijn namelijk van mening dat banken hiermee op oneerlijke wijze de concurrentie met elkaar aangaan. Zij stellen dat klanten vrijer moeten zijn om van bank te kunnen verwisselen. 

Een eventuele vereenvoudigde overstap wordt momenteel nog bemoeilijkt door het feit hier Europese afspraken over zijn gemaakt, maar binnen de Nederlandse overheid lijkt er behoorlijk wat draagvlak voor te zijn – dus wie weet.

Nummerbehoud

Het uitblijven van een vereenvoudigde bankwisseling betekent natuurlijk niet dat men niets aan dat nummerbehoud kan doen. Het is bijvoorbeeld best mogelijk om, vanuit een technisch oogpunt, een IBAN-nummer te vervangen door een reeks cijfers die niet aan een bank is gekoppeld. In dat geval zouden bijvoorbeeld de letters RABO in het nummer moeten verdwijnen.

Volgens verschillende bronnen wordt hier momenteel al aangewerkt. Of het er ook daadwerkelijk gaat komen, is dus afhankelijk van (Europese) wet- en regelgeving.